ZAKŁAD SZCZEGÓLNEGO ZAGROŻENIA

cukrownia

opis zakładu

CHARAKTERYSTYKA cukrowni

Cukrownia to zakład przemysłowy specjalizujący się w przetwarzaniu surowców roślinnych, głównie buraków cukrowych, na cukier. Proces produkcji cukru obejmuje wiele etapów, począwszy od oczyszczania i krojenia buraków, poprzez wyciąganie soku, jego zagęszczanie i krystalizację, aż po pakowanie gotowego produktu. Cukrownie mają duże znaczenie dla gospodarki rolnej, ponieważ wspierają rolników poprzez skup buraków, jednocześnie dostarczając rynku surowców spożywczych i przemysłowych.
Obecnie, w Polsce działa kilkanaście cukrowni, które są skoncentrowane głównie w rejonach o dużej produkcji buraka cukrowego, takich jak Wielkopolska, Mazowsze i Kujawy. Według najnowszych danych z 2023 roku w Polsce funkcjonuje około 18–20 cukrowni, które są zarządzane przez kilka dużych koncernów, w tym Krajową Spółkę Cukrową.
cukrownia

instalacje występujące w cukrowni

Typowa cukrownia składa się z wielu zaawansowanych technologicznie elementów i linii produkcyjnych, które pozwalają na przeprowadzenie złożonego procesu przetwarzania buraków. Do najważniejszych komponentów należą:

 

  1. Linie transportowe – Służą do przemieszczania buraków od magazynu na linię produkcyjną, jak również do przenoszenia między poszczególnymi etapami produkcji.

  2. Systemy myjące i rozdrabniające – Przed obróbką buraki są dokładnie myte, a następnie krojone na wióry, co ułatwia wyciąganie soku.

  3. Ekstraktory – Służą do wyciągania soku cukrowego z rozdrobnionych buraków.

  4. Parowniki i wyparki – Zagęszczają sok, aby uzyskać większe stężenie cukru.

  5. Zbiorniki krystalizacyjne – Sok jest krystalizowany, co prowadzi do powstania kryształów cukru.

  6. Centrifugi – Wykorzystują siłę odśrodkową do oddzielania cukru od melasy (ubocznego produktu procesu).

  7. Magazyny i pakownia – Służą do przechowywania i pakowania gotowego cukru.

Produktem końcowym procesu jest cukier buraczany, który może być wykorzystany w przemyśle spożywczym lub chemicznym, a także melasa i wysłodki, które znajdują zastosowanie w przemyśle paszowym i rolnictwie.

cukrownia

Zagrożenia występujące w cukrowniach

Produkcja cukru wiąże się z wieloma zagrożeniami, zarówno dla pracowników, jak i dla środowiska. Do głównych zagrożeń należą:

  • Zagrożenie pożarem – W procesie produkcji cukru powstają pyły, które w połączeniu z odpowiednią ilością tlenu oraz iskrą mogą prowadzić do wybuchu pyłu cukrowego. Pył cukrowy jest silnie palny i może stanowić zagrożenie wybuchowe, zwłaszcza w miejscach o ograniczonej wentylacji.

  • Zagrożenie wybuchem – Cukier w formie pyłu łatwo tworzy mieszaniny wybuchowe, które w obecności źródła zapłonu mogą prowadzić do gwałtownej eksplozji. Zagrożenia te są największe w miejscach, gdzie występuje duża ilość pyłu, jak np. magazyny lub linie pakujące.

  • Zagrożenie poparzeniem i oparzeniem parą – Pracownicy cukrowni mogą być narażeni na kontakt z gorącymi płynami, parą wodną czy roztworami o wysokiej temperaturze, co stwarza ryzyko poparzeń i oparzeń.

  • Zagrożenia chemiczne – W niektórych etapach produkcji używa się chemikaliów do oczyszczania soku cukrowego. Niewłaściwe obchodzenie się z tymi substancjami może prowadzić do skażenia środowiska oraz stanowić ryzyko zatrucia dla pracowników.

  • Zagrożenia mechaniczne – Maszyny wykorzystywane w cukrowni, jak ekstraktory, wirówki i taśmociągi, mogą powodować wypadki przy pracy, takie jak amputacje czy urazy kończyn, szczególnie w przypadku nieprzestrzegania zasad bezpieczeństwa.

  • Zagrożenia dla środowiska – Cukrownie zużywają duże ilości wody i energii, a także wytwarzają odpady, takie jak ścieki technologiczne czy melasa. Niewłaściwe zarządzanie odpadami może prowadzić do zanieczyszczenia wód gruntowych i gleby.

Inspektor

Wymaganie administracyjne dla cukrowni

Spełnianie poniższych wymagań oraz stosowanie standardów i certyfikacji zapewnia zgodność z przepisami prawa, minimalizuje ryzyko wypadków oraz chroni środowisko naturalne przed negatywnym wpływem działalności cukrowni
  1. Pozwolenia środowiskowe
    • Decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach dla inwestycji cukrowni.
    • Pozwolenia na emisję zanieczyszczeń do powietrza, odprowadzanie ścieków i gospodarkę odpadami.
  2. Zezwolenia sanitarne
    • Zgłoszenie działalności do Inspekcji Sanitarnej (SANEPID) i spełnienie wymagań higieniczno-sanitarnych.
  3. Certyfikaty jakości
    • Wdrożenie systemu HACCP w celu zapewnienia bezpieczeństwa żywności.
    • Certyfikaty ISO (np. ISO 22000 – bezpieczeństwo żywności, ISO 9001 – zarządzanie jakością).
  4. Pozwolenie wodnoprawne
    • W przypadku odprowadzania ścieków technologicznych lub poboru wody do produkcji.
  5. Raportowanie i monitoring
    • Prowadzenie ewidencji emisji zanieczyszczeń oraz sprawozdań dotyczących gospodarki odpadami.
  6. Przestrzeganie wymogów fitosanitarnych
    • Kontrola surowców pod kątem zawartości pozostałości pestycydów i szkodników.
  7. Pozwolenia budowlane
    • Konieczność zgłoszenia budowy lub rozbudowy instalacji technologicznych i magazynów.
  8. Ochrona przeciwpożarowa
    • Instalacje zabezpieczające przed pożarami cukru i pyłów, zgodnie z przepisami ochrony przeciwpożarowej.
wymagania dla zakładów zwiększonego ryzyka